Zorba, Tay Chơi Hy Lạp (1964)

Zorba the Greek (Zorba, Tay Chơi Hy Lạp) nguyên là tác phẩm được xuất bản lần đầu năm 1946 của văn hào Nikos Kazantzakis (1883-1957), người được xưng tụng là nhà văn lớn nhất của nền văn học Hy Lạp hiện đại, từng 9 lần được đề nghị giải Nobel Văn học. Năm 1964 cuốn tiểu thuyết đã được đạo diễn Michel Cacoyannis chuyển thể thành tác phẩm điện ảnh cùng tên, và năm 1968 được dựng thành nhạc kịch trên sân khấu Broadway với tên Broad Zorba. Ngoài Zorba the Greek, một tác phẩm nổi tiếng khác của ông là The Last Temptation of Christ cũng được dựng thành phim vào năm 1988 bởi đạo diễn Martin Scorsese. Tại giải Oscar 1964, bộ phim Zorba the Greek được xướng danh 7 giải trong đó có giải Phim hay nhất và đoạt được 3 giải.

“Anh hãy sống, sống thực thụ, sống chan hòa, sống tràn trề sinh lực. Anh hãy sống trọn vẹn từng phút giây một y như đây là phút giây cuối cùng của đời anh. Anh hãy tập trung tất cả năng lực, tất cả sinh lực của anh để sống; anh hãy để ngọn đuốc tâm linh của anh bùng cháy, cháy thật mạnh. Dù nó bốc cháy lên chỉ trong giây lát, cũng đủ rồi…”

Zorba the Greek mang nhiều triết lý thú vị, kể về nếp sống ngang tàng, phi nguyên tắc (đạo đức) của nhân vật Alexis Zorba (Anthony Quinn), một anh chàng thô lậu, thất học, sống động và ham vui nhưng đầy kinh nghiệm sống. Đó là câu chuyện của Basil (Alan Bates), nhà văn trẻ người Anh, một gã mọt sách nhưng cuộc sống đã bị thay đổi mãi mãi từ khi anh gặp Zorba. Zorba đi từ nơi này sang nơi khác, làm đủ thứ nghề để sống, gặp gỡ mọi thể loại con người, tham gia chiến tranh, trải qua sinh tử, thậm chí còn lừa đảo, phạm pháp, phá tung đủ thứ pháp luật, giáo điều, quy tắc… thế nhưng con người lẽ ra đáng bị “treo cổ” ấy lại vẫn đáng yêu vô ngần, bởi vì lão là hiện thân của một thứ tất cả chúng ta luôn thiếu thốn và khao khát: Tự Do.
Nhà làm phim người Síp gốc Hy Lạp Michel Cacoyannis là một trong những nhà làm phim vĩ đại nhất của Hy Lạp. Ông là một chuyên gia về các tác phẩm chuyển thể dựa trên các vở kịch cổ điển của Hy Lạp như Iphigenea, Elektra và The Trojan Women mà trong đó 2 bộ phim Electre và Iphigenea được vinh dự đại diện cho Hy Lạp tranh giải Oscar Phim ngoại ngữ hay nhất vào năm 1962 và 1977.
Nhạc nền trong phim Zorba the Greek do Mikis Theodorakis, nhà soạn nhạc nổi tiếng của Hy Lạp biên soạn. Vũ điệu trong phim được gọi là Sirtaki hay còn gọi là Zorba’s dance. Hiện nay, vũ khúc Sirtaki đã trở nên phổ biến tới mức hầu như ở bất cứ quán rượu (tavern) nào của người Hy Lạp trên thế giới, người ta cũng nhảy, từ đó đưa tới sự ngộ nhận đây là một vũ điệu dân gian truyền thống của người Hy Lạp. Trên thực tế, đây là sáng tạo của nhà vũ đạo Giorgos Provias và nhà soạn nhạc Mikis Theodorakis dành riêng cho cuốn phim này. Phần nhạc đệm độc đáo trong vũ khúc Sirtaki là tiếng đàn “bouzouki”, một nhạc cụ truyền thống của Hy-lạp, trước đó mấy năm đã được nhà soạn nhạc Manos Hadjidakis canh tân và ứng dụng vào ca khúc Ta Pedia tou Pirea do Melina Mercouri trình bày trong phim Never on Sunday.​