Bức Ảnh Thất Lạc (2013)

Tại mục Phim nói tiếng nước ngoài xuất sắc nhất của giải thưởng Oscar danh giá lần thứ 86 có bộ phim The Missing Picture (Bức Ảnh Thất Lạc) của đạo diễn Campuchia, người đã chạy trốn được sang Pháp tị nạn từ năm hơn 15 tuổi, Rithy Panh. Đây là một câu chuyện điện ảnh cảm động, một bộ phim tài liệu kết hợp giữa các nhân vật đất sét với những thước phim tư liệu gốc và lời dẫn chuyện của nhà làm phim Rithy Panh để tái tạo lại bối cảnh tàn bạo của đất nước láng giềng Việt Nam trong thời của Khmer Đỏ Pol Pot từ năm 1975 đến 1979. The Missing Picture, với chiến thắng Un Certain Regard tại Liên hoan phim Cannes 2013, đã cô đọng lại một phần quá khứ đau thương không chỉ cho người dân Campuchia mà còn đem lịch sử nước nhà tới khán giả trên thế giới.
Năm 1975, quân đội Khmer Đỏ nắm quyền trên vương quốc Campuchia, bắt đầu một thời kỳ đẫm máu trong lịch sử đất nước này. Suốt 4 năm nằm dưới chính quyền Kampuchea Dân Chủ với lãnh đạo Pol Pot, Campuchia đã trải qua nạn diệt chủng tàn khốc dưới chế độ cải cách, cướp đi sinh mạng của gần 2 triệu người. Không chỉ chia rẽ gia đình thành từng nhóm lao động khổ sai ở nhiều thành phố xa nhau, bắt họ bỏ đi danh tính để gọi nhau bằng con số, Khmer Đỏ còn tuyên chiến với những nhóm dân ngoài nông nghiệp như lớp trí thức. Những cuốn sách bị đốt cháy, trường học biến thành nơi tra tấn tù nhân, sự đàn áp đó đã cướp từ tay cả thế hệ trẻ một ngòi bút hay trí nhớ để viết về trang lịch sử cay nghiệt. Những đứa trẻ giờ nằm dưới sự tàn ác của chính quyền, ngày ngày lao động khổ sai…
Là một bộ phim tài liệu nhưng với cách kể cầu kỳ và độc đáo, The Missing Picture biến thành một chuyến đi cá nhân của cảm xúc mà sự chân thực đến từ sức nặng của quá khứ đè nén lên tâm trí người trong cuộc. Không thể không khen những nghệ nhân đã tỉ mỉ xây dựng cảnh tượng đầy sự sống cho câu chuyện; nhưng bên cạnh đó là thành quả không nhỏ của nhóm biên tập và xử lý hình ảnh phim. Họ đã thêm vào những đoạn tư liệu đắt giá bất chấp sự đẹp xấu trong chúng, tái tạo lịch sử và văn hóa quá khứ cho người xem trải nghiệm thật nhất. Bám sát thực tế kèm những lời bình luận về chính trị và lịch sử nhưng không chỉ ở mức phim tài liệu, The Missing Picture tỏa sáng nhất với nghệ thuật dựng hình cuốn hút và khéo léo. Một điều đặc biệt là vào năm 1994, phim tài liệu-tâm lý Rice People (Người Lúa) cũng của Rithy Panh kể về một gia đình nông dân ở Campuchia hậu thời Khmer Đỏ đã đến Liên hoan phim Cannes và cũng lọt vào đề cử Phim nước ngoài xuất sắc nhất ở Oscar.