Cô Giáo Anna và Nhà Vua (1999)

Anna and the King – Tác phẩm hiếm hoi đưa hoàng gia Thái Lan tới công chúng thế giới. Đây cũng là một trong số ít phim giúp chúng ta “khám phá” thế giới của một trong những gia đình hoàng gia lâu đời còn tồn tại cho đến ngày nay. Anna and the King là phiên bản chuyển thể thứ 4 dựa trên nhật ký của Anna Leonowens – người từng làm gia sư cho các công chúa và hoàng tử của vua Xiêm La Mongkut (vua Rama IV trị vì trong khoảng thời gian 1851-1868). Câu chuyện dạy học cho hoàng gia phương Đông của một người phụ nữ Tây Âu này được yêu thích tới nỗi, nó đã được Hollywood chuyển thể thành 3 bản phim điện ảnh vào các năm 1946, 1954. Bản phim gần đây nhất, được thực hiện vào năm 1999 với sự góp mặt của nữ minh tinh Jolie Foster và tài tử Hồng Kong Châu Nhuận Phát. Một sự kết hợp hoàn hảo của hai tài năng diễn xuất mà sự tương tác giữa họ đã giúp khán giả dõi theo trọn vẹn 148 phút phim. Năm 1862, quả phụ Anna cùng cậu con trai Loius quyết định nhận lời mời của vua Mongkut tới Siam (tên gọi của Thái Lan lúc bấy giờ) để dạy tiếng Anh cho thái tử Chualalongkorn cùng 67 anh chị em cùng cha khác mẹ của cậu. Được mệnh danh là “cha đẻ của nền khoa học và công nghệ hiện đại Thái Lan”, vua Mongkut đã chứng tỏ tầm nhìn xa trông rộng của mình thông qua cách giáo dục con cái. Ông tin rằng tiếng Anh cùng các trí thức tiến bộ của phương Tây vào thế kỷ 19 là món quà quý giá nhất ông dành cho các con – những người sẽ trở thành chủ nhân của đất nước Siam trong tương lai.

Thông qua góc nhìn của Anna – một phụ nữ độc lập, cá tính với nền giáo dục của Tây Âu, xã hội phong kiến Thái Lan hiện lên với khá nhiều “bất đồng quan điểm” giữa một phương Đông lạc hậu với phương Tây tiến bộ. Và xa hơn, là sự xung khắc với chính những khán giả hiện đại chúng ta. Như chế độ đa thê, sự bất bình đẳng dành cho phụ nữ, chế độ nô lệ cùng những bất công mà chúng ta từng được nghe nói về thời kỳ quyền lực quân chủ tập trung. Cũng như những bộ phim khác về một nhân vật phương Tây “hiện đại” khám phá thế giới “man di, mọi rợ” của các ông hoàng phương Đông, Anna and the King cũng khởi đầu từ những ngạc nhiên, bối rối và khó hiểu của Anna về một thế giới quá khác biệt với nơi cô được sinh ra và trưởng thành. Siam không phải là nước Anh với tiến bộ, bình đẳng khi mọi công dân đều ngang hàng nhau. Siam là một vương quốc với sự phân chia cấp bậc, địa vị rõ rệt và toàn bộ dân chúng đều phải “quỳ lạy” dưới chân một vị vua, người đàn ông mà họ cực kỳ sùng kính. Vậy nên, sự bạo dạn, mạnh mẽ và dám lên tiếng của Anna là “ánh sáng lạ” tỏa ra khắp cung điện hoàng gia Siam và trong lòng vị quân vương thứ 4 của triều đại Charki. Anna dạy tiếng Anh cho các công chúa và hoàng tử, cô mang theo ngọn gió của trí thức và khoa học, của những giá trị dân chủ và bình đẳng khác lạ với tư tưởng “vua là trời” trong một xã hội phong kiến trọng nam khinh nữ và phân chia giai cấp nặng nề. Chỉ có Anna dám phá vỡ luật lệ và chỉ có cô mới dám đứng trước “ông trời” của Siam mà lớn tiếng tranh cãi những điểm bất đồng. Anna đã ảnh hưởng và mang lại nhiều thay đổi trong nội bộ gia đình nhà vua Mongkut. Anna khiến vua Mongkut chú ý và thích thú. Nhưng một phụ nữ đơn thân nuôi con như Anna không thể “xoay chuyển” toàn bộ thế giới phương Đông bí ẩn – như cách ảo tưởng mà người Tây phương tiến bộ vẫn hay tự trào. Anna từng nghĩ Siam là nơi dừng chân dành cho cô sau bao phiêu bạt. Nhưng những khác biệt về tư tưởng là không thể xóa nhòa trong một sớm một chiều. Và một xã hội khép kín đầy rẫy những bất ổn của Siam trong thế kỷ “khủng hoảng của chế độ phong kiến” đã khiến chính Anna can đảm cũng phải ngậm ngùi ra đi.