Sống (1952)

Ông Watanabe bị ung thư dạ dày và chỉ còn có thể sống được thêm khoảng nửa năm tới một năm nữa, thế nhưng vì cả cuộc đời làm lụng để nuôi con trai – cũng là nguồn sống và động lực duy nhất của mình – ông cảm thấy rằng suốt những năm qua mình chỉ tồn tại chứ không sống. Con trai ông giờ chỉ còn biết tới vợ và món tiền hưu trí mà ông Watanabe đã dành dụm được sau bấy nhiêu năm khiến ông cảm thấy đau lòng và cảm thấy như thế giới của mình đã sụp đổ. Thế nhưng với những người xung quanh giúp đỡ, ông Watanabe nhận ra rằng dù chỉ một năm thôi cũng đủ cho ông sống với trọn vẹn ý nghĩa của từ này, làm một việc dù nhỏ – nhưng có ý nghĩa, và khiến những ngày còn lại không uổng phí…
Ikiru có nghĩa là Sống, một cái tiêu đề đủ để nói lên nội dung chính của bộ phim – Thế nào là sống và thế nào là không sống? Bằng cách dẫn chuyện cảm động và tinh tế, chẳng cần tới những câu thoại to tát hoa mỹ, Akira Kurosawa đã khiến người xem sau khi chứng kiến những tháng ngày cuối của của Kanji Watanabe phải tự đặt cho mình câu hỏi, liệu ta có là “xác ướp”? Bộ phim chỉ trích nặng nề guồng máy quan liêu trong thế giới của các công chức nhà nước, chỉ phí thời gian vào những điều vô ích mà hoàn toàn không giúp gì được cho dân. Có lẽ so với những đạo diễn Nhật khác, Kurosawa là người mang tư tưởng “Tây” nhất, phản ánh qua bộ phim này của ông. Người ta sống, không vì bất kỳ ai, dù là con cái hay cha mẹ, mà sống vì chính bản thân người ta, và chỉ điều đó mới khiến cuộc sống có ý nghĩa. Ikiru ra đời trong hoàn cảnh nước Nhật bắt đầu tái sinh từ tro tàn của cuộc chiến, Akira Kurosawa làm bộ phim này vào giai đoạn rực rỡ nhất trong sự nghiệp của ông, 1 năm sau Rashomon và 2 năm trước Bảy Samurai. Không được triển khai bằng phong cách dữ dội như hai tác phẩm nổi tiếng thế giới từ rất sớm kia, Akira Kurosawa chọn cho Ikiru một nhịp phim chậm rãi khi mà mọi xung đột, căng thẳng đều chỉ là những đợt sóng ngầm trong tâm hồn mỗi nhân vật, chọn Takashi Shimura, một diễn viên “ruột” của ông cho vai Kanji Watanabe. Shimura biết cách diễn sao cho khán giả cảm nhận được tâm sự ẩn sau cái vẻ bình thường, thậm chí là hơi thụ động, kiểu Á Đông của ông. Và có lẽ ông đã dồn tất cả những gì tinh túy nhất trong tài nghệ diễn xuất của mình cho vai Kanji Watanabe này. Với rất nhiều cú máy quay cận cảnh mà tiêu điểm duy nhất chỉ là khuôn mặt đầy khắc khổ của Watanabe, Shimura đã truyền cho khán giả đủ mọi cung bậc cảm xúc khác nhau, từ hoảng loạn sợ hãi khi nghe một bệnh nhân mô tả triệu chứng của căn bệnh quái ác, tới đau đớn tột cùng vì sự bất hiếu của con trai hay hạnh phúc vì tìm lại được lẽ sống đã mất. Cũng như chính Watanabe trong phim, Shimura đã tận dụng tới từng thời khắc xuất hiện trên khung hình của ông để biến câu chuyện bình thường về một người đàn ông bình thường trở thành một tác phẩm khiến khán giả xúc động sâu sắc đến vậy.